گزاری فارس از تبریز، اینجا که باشی خنکای کوه و عطر خوش زردآلو و نوای دلنشین آبشار است که با تو حرف می‌زند. اینجا یعنی روستای پیربالا؛ روستایی آرام، آرمیده در دامان میشو داغ و محصور شده با سرسبزی درختان گردو و آلو و سیب.

اگر دعوت یکی از اهالی مهربان پیربالا را بپذیری، کوچه‌های پلکانی روستا و خانه‌های کاهگلی و آجری‌اش که پشت به پشت هم تمام دره را پر کرده‌اند می‌تواند معبر و محل استراحت خاطره‌انگیزی در یک روز بهاری باشد، خانه‌هایی که پنجره‌هایش، رو به کوهساران و شاخه‌های خمیده درختان زردآلو و سیب باز می‌شود.

پیربالا هم مانند بیشتر روستاهای این منطقه در دامنه میشوداغ قرار گرفته است و همچون دیگر روستاهای کوهستانی شکلی کمابیش پلکانی دارد. علاوه بر اینکه پیربالا به خاطر قرار گرفتن در میان یکی از دره‌های میشو، حالتی مانند یک بیضی فرو رفته دارد که از دو طرف به دامنه‌ها محصور شده است، دامنه شمالی کوهستانی‌تر و دامنه جنوبی سرسبزتر و پر درخت‌تر.

***

در میان کوه و درخت

روستای پیربالا روستایی کوچک و آرام است واقع در شمال غربی استان اذربایجان شرقی، روستایی از توابع شهرستان سرسبز مرند با باغ و باغات بسیار و آبشاری دیدنی.

این روستا در فاصله تقریبا 100 کیلومتری از شهر تبریز قرار دارد. برای رسیدن به پیربالا باید از تبریز به سمت شمال غربی و در مسیر جاده صوفیان به حرکت بپردازید تا بعد از عبور از روستاهای ملایوسف، شوردره و پیام و دیزج به شهرستان مرند برسید. مرند در حدود 88 کیلومتری شمال غربی تبریز قرار دارد.

از اینجا به بعد باید از سه راهی مرند وارد جاده سمت چپ شده و حدود 20 کیلومتر به سمت جنوب بیایید. جاده به موازات دره‌ای از دره‌های میشو داغ (کوه میشو) کشیده شده و شما به ترتیب از روستاهای انامق، محبوب‌آباد و عیش‌آباد عبور می‌کنید تا به روستای پیربالا برسید.

فاصله تبریز تا مرند را با ماشین شخصی می‌توانید در کمتر از یک ساعت طی کنید. در پمپ بنزین سه راهی مرند، باک ماشین را پر کنید و از طریق جاده سمت چپ مسیر اصلی، به سمت پیربالا بروید. با اینکه باقی مسیر 20 کیلومتر بیشتر نیست، اما عبور از جاده دوطرفه و پرپیچ و خم به احتیاط فراوان و حدود یک ساعت زمان نیاز دارد.

اتوبوس هم وسیله خوبی برای رسیدن به پیربالاست که البته در این سفر مانند یک رفیق نیمه راه، فقط شما را تا سه راهی مرند همراهی می‌کند. باقی مسیر را باید به کمک سواری‌های پرتعدادی طی کنید که مقصدشان روستای پیربالاست؛ با پرداخت 1000 تومان به هرکدام از این تاکسی‌ها می‌توانید به پیربالا برسید و در ورودی روستا پیاده شوید.

***

دره پر خاطره

با توجه به اینکه زمان زیادی برای رسیدن به روستا صرف نمی‌شود، می‌توانید قبل از ظهر به روستا برسید، در حاشیه رودخانه توقف کرده و چادر بزنید و بعد به دیدن روستا بپردازید.

به جز بافت پردار و درخت و باغات روستا، چند دیدنی ویژه در پیربالا انتظارتان را می‌کشند. یکی از آنها گورستان قدیمی روستاست که در بالا دست روستا واقع شده و مدفن «شیخ پیربابا بن بر الدین» است.

عده‌ای معتقدند چون مزار پیربالا در بالا دست روستا قرار دارد، نام روستا به «پیربالا» مشهور شده است.

ابوالفضل پیربالایی از اهالی تحصیل کرده و مطلع روستا است که در مورد پیربالا اطلاعات بسیار کامل و دقیقی دارد و با حوصله فراوان به راهنمایی گردشگران و مسافران می‌پردازد.

وی در این مورد می‌گوید: محوطه تاریخی این گورستان به همراه سنگ مزار بسیار بزرگ و دو طرفه پیربابا که تاریخ سال 906 هجری قمری روی آن ثبت شده است از جاذبه های تاریخی این روستای خوش آب و هواست.

اگر وقت دارید، دیدن مسجد قدیمی روستا را که به «مسجد کوچک» مشهور است از دست ندهید؛ این مسجد کوچک دوره‌های تاریخی بسیاری را دیده و بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است، اما هنوز هم فرم تاریخی خود را حفظ کرده است. این مسجد مانند نامش بسیار کوچک است.

علاوه بر این دیدن دو خانه قدیمی روستا که یادآور فرم خانه‌های قدیمی روستا هستند نیز جذابیت خود را دارد. خانه‌های چوبی و آجری شیروانی‌دار یزدانی و ابراهیم‌زاده در وسط روستا دو نمونه از این خانه‌های قدیمی هستند که می‌توانند شما را با بافت تاریخی و نحوه ساخت بناهای قدیمی روستا آشنا کنند.

دیگر دیدنی روستا که این روزها بسیار باشکوه‌تر هم شده است، آبشار پیربالاست که در نزدیکی روستا و در  امتداد مسیر رودخانه در دره‌های میشو قرار دارد.

آبشار در انتهای مسیر رودخانه واقع است و برای دیدن آن باید با پای پیاده از دره رودخانه عبور کنید، برای این کار به کفش راحت و سبک، یک بطری آب و خوراکی های پر انرژی نیاز دارید.

با اینکه مسافت روستا تا آبشار چند کیلومتری بیشتر نیست، اما سنگلاخ و ناهموار بودن مسیر ‌آن را به راهپیمایی یک و نیم ساعته مفرحی تبدیل می کند.

عبور از بستر رودخانه‌ای که دو طرفش را درختان بسیاری فراگرفته‌اند، حس خوشایندی دارد!

آبشار تقریبا در انتهای این مسیر و در محل تلاقی دو بخش از دامنه‌های میشوداغ قرار دارد، با اینکه خیلی مرتفع نیست ‌آب خنک و تازه‌ای دارد که از بالادست کوه سرچشمه گرفته و با شدت جاری شده است.     

وقتی از این راهپیمایی به روستا برگشتید، بهتر است به فکر یک ناهار بهاری باشید. روستای پیربالا، روستای کوچک و تر و تمیزی است اما در آن نمی توانید رستوران یا غذاخوری پیدا کنید و برای تهیه غذا گزینه های مختلفی را می‌توانید امتحان کنید.

بالادست روستا و در نزدیکی مسجد امام حسین می توانید از سوپرمارکت‌های کوچک اما مجهز روستا، گوجه فرنگی و تخم مرغ تازه بگیرید و آنها را به همراه نان تازه نانوایی یدالله حبیبی به املتی به یادماندنی تبدیل کنید!

نانوای روستا شماره تلفن خود را روی شیشه نانوایی هم نصب کرده تا شما در هیچ ساعتی بی نان نمانید و اگر به زمان تعطیلی نانوایی برخوردید، با او تماس بگیرید. آقای حبیبی رابطه خوبی با مسافران و گردشگران دارد!

آب داغ را هم از کافه‌هایی که در همین محوطه و در کنار مسجد هستند می‌توانید تهیه کنید.

مردم پیربالا به حضور گردشگران عادت دارند و با رویی گشاده از آنها استقبال می‌کنند و امکان دارد یکی از اهالی برای صرف نهار یا شام شما را مهمان خانه خود نماید. در این صورت می توانید غذاهای محلی آذربایجان را هم امتحان کنید. در این روستا با توجه به در دسترس بودن مواد اولیه، آش آلوچه از غذاهای مرسوم مردم است که با طعم ترش و تازه‌اش، شما را شگفت زده می‌کند.

***

ترش و شیرین و آبدار

سوغاتی پیربالا، انواع میوه و محصولات باغی است، هرچند در روزهای اول سال با توجه به سردی نسبی هوا در این منطقه، هنوز محصول سال جدید آماده و در دسترس نیست اما انواع محصولات فرآوری شده باغی را می‌توانید پیدا و تهیه کنید.

برای تهیه این محصولات نیازی نیست دوباره به داخل روستا برگردید. اهالی روستا در کنار باغات خود و در حاشیه رودخانه، محصولات خود را در معرض دید و خرید قرار می دهند و شما می‌توانید انواع مختلف لواشک و ترشی و برگه و مربای زردآلو، آلوچه، سیب و حتی انگور را در میان بساط آنها ببینید و بخرید.

همچنین انواع سبزی‌های کوهی مانند پیاز کوهی، پونه، بومادران، شنگ و نعناع کوهی برای تهیه انواع آش و کوکو سبزیجات انتخاب خوبی به عنوان سوغاتی سفر به یک روستای سرسبز است.

محمد اکبری، دهیار روستا بهترین زمان برای آمدن به پیربالا را اواخر شهریور تا اواسط فصل پاییز می‌داند که هوای روستا بسیار دلپذیر بوده و محصول گردوی باغات هم در حال چیده شدن است؛ هرچند دیدن این روستا در فصل بهار هم لطفی ویژه دارد.

***

زیر آسمان میشو

پیربالا روستای آرامی است، هتل و مسافرخانه ندارد؛ اما هنگام نوروز و در فصل تابستان مدرسه‌هایش را برای اقامت و اسکان گردشگران آماده کرده است.

اگر می‌خواهید خنکای یک روستای کوهستانی را به خوبی تجربه کنید می‌توانید در محوطه حاشیه رودخانه که محل وسیع و مناسبی است چادر بزنید و آتش روشن کنید.

هوای روستا به دلیل وجود درختان بسیار، معتدل و دلپذیر است اما هیچ وقت به هوای مناطق کوهستانی اعتماد نکنید! و همراه داشتن لباس گرم و پتو را فراموش نکنید. البته در بیشتر مواقع اهالی روستا با اصرار و تعارف بسیار شما را به خانه های خود دعوت می کنند تا مهمانشان شوید و شب را با آنها بگذرانید.

و در نهایت اگر بخواهید شب را در هتل بگذرانید باید قبل از غروب آفتاب به مرند برگردید و به سراغ مهمانسرای جهانگردی مرند که در کیلومتر 4 جاده قدیم مرند-تبریز قرار دارد بروید.

باید بدانید روستای پیربالا به اینترنت مجهز است و در صورت لزوم می توانید از کمک یکی از اهالی استفاده نمایید. آن هنگام خواهید دید مهمان نوازی مردم این روستا که درباره آن بسیار سخن می گویند، یعنی چه!

هنگام ترک کردن روستا در یاد داشته باشید مهمان مردمی بودید از جنس همین طبیعت که دستان پرمهر و سخاوت خود را برای مهمانانش گسترده است. بی‌شک خاطره نوروز پیربالا برایتان ماندگار خواهد شد.

............................................

نگارنده: فرینوش اکبرزاده